Początek nowego roku, przynosi zawsze duże zmiany w prawie. Nie inaczej jest także teraz. W dzisiejszym wpisie krótko o kilku nowościach, które weszły w życie 1 stycznia 2016 r.

Po pierwsze, istotne zmiany dotyczą procedury cywilnej, czyli tych przepisów, które regulują postępowanie sądowe w zakresie spraw cywilnych (np. o zapłatę, spory dotyczące umów, sprawy rodzinne). Ustawodawca zdecydował się położyć większy nacisk na mediację, czyli próbę polubownego rozwiązania sporu, przy udziale mediatora, który pomaga stronom wypracować ugodę. Zarysowuje się to już w nowym wymogu formalnym pozwu, który musi teraz zawierać obowiązkowo także informację o tym czy strony przed wniesieniem sprawy do sądu podjęły próbę pozasądowego rozwiązania sporu. Jeżeli taka próba nie została podjęta, należy dodatkowo wyjaśnić w pozwie, z jakich przyczyn tego zaniechano. Kolejne zmiany dotyczą już wprost przepisów regulujących mediację – uległ wydłużeniu czas jej prowadzenia (obecnie 3 miesiące, w miejsce dotychczasowego miesiąca), pojawiły się zachęty o charakterze finansowym do takiego zakończenia sprawy. Ponadto obecnie sąd może wezwać strony na spotkanie informacyjne, na którym pouczy o możliwości zakończenia sprawy w inny sposób, niż poprzez wydanie wyroku. Sąd może też skierować strony na mediację na każdym etapie sprawy, a nie tylko do czasu zakończenia pierwszego posiedzenia. Zmienił się także przepis ogólny, w myśl którego obecnie sąd „dąży” do ugodowego zakończenia sprawy, a nie tylko „powinien dążyć”. Myślę, że w związku z nowymi przepisami, należy spodziewać się wzrostu spraw kierowanych do mediacji.

Druga zmiana, którą chciałbym zasygnalizować, dotyczy nowego uregulowania odsetek ustawowych, maksymalnych oraz odsetek za opóźnienie. Wysokość odsetek ustawowych – czyli takich które mają zastosowanie jeżeli z czynności prawnej (np. z umowy pożyczki) wynika naliczanie odsetek, ale strony nie określiły ich wysokości – była do tej pory wyznaczana w rozporządzeniu Rady Ministrów. Obecnie ustawa określa sposób ich wyliczenia. Z kolei odsetki maksymalne, czyli takie, które wyznaczają górną granicę dopuszczalnego oprocentowania wynikającego z czynności prawnej, od 1 stycznia tego roku stanowią dwukrotność odsetek ustawowych. Zmiany dotknęły także odsetek za opóźnienie, których możemy domagać się np. gdy nasz kontrahent opóźnia się z zapłatą wystawionej przez nas faktury. Do tej pory odsetki te równały się co do zasady odsetkom ustawowym, a obecnie są one od nich wyższe. Sposób wyliczenia ich wysokości jest również uregulowany w Kodeksie cywilnym. Praktyczna informacja jest taka, że wysokość odsetek ustawowych jest teraz niższa od obowiązujących dotychczas. Odsetki za okres do 31 grudnia 2015 r. należy jednakże wyliczyć według zasad obowiązujących przed nowelizacją.

Ostatnia ze zmian, którą chciałbym przedstawić, dotyczy postępowania upadłościowego. Do tej pory, materię tę regulowała ustawa – Prawo upadłościowe i naprawcze. Obecnie ten akt prawny został znowelizowany, jego nazwę zmieniono na Prawo upadłościowe, zaś niezależnie od niego wprowadzona została druga ustawa – Prawo restrukturyzacyjne. Najważniejsze we wspomnianych nowelizacjach, jest dokonanie zmiany filozofii dotyczącej działań podejmowanych w stosunku do przedsiębiorców, którzy wpadli w trudności finansowe. Do tej pory przeważało prowadzenie postępowań likwidacyjnych, to jest takich, które prowadziły do całkowitej sprzedaży majątku przedsiębiorcy i zaspokojenia jego wierzycieli z uzyskanych w ten sposób środków pieniężnych. Obecnie, większej elastyczności nabrało samo określenie stanu niewypłacalności przedsiębiorcy, który stanowi przesłankę prowadzenia postępowania upadłościowego, wydłużony do miesiąca został termin na złożenie przez dłużnika wniosku o ogłoszenie upadłości, a także – co najistotniejsze – dano pierwszeństwo działaniom polegającym na restrukturyzacji firmy i umożliwieniu jej dalszego funkcjonowania na rynku. Te ostatnie regulowane są właśnie w nowej ustawie, przewidującej kilka modeli postępowań. Taka sytuacja jest bez wątpienia właściwsza i korzystniejsza dla przedsiębiorców, ale także dla ich wierzycieli. Najbliższy czas pokaże, jak opisane zmiany będą funkcjonowały w praktyce.

adw. Artur Piwowarczyk