Nawet starannie wybierając kupowany przez nas towar, może zdarzyć się, że rzecz, którą nam sprzedano ma wady. Co możemy wówczas zrobić?

Przede wszystkim warto wiedzieć, że od zmian obowiązujących od dnia 25 grudnia 2014 r., zarówno uprawnienia konsumentów, jak i przedsiębiorców w przypadku wad rzeczy, uregulowane zostały w Kodeksie cywilnym. Niezależnie od tego, przepisy nadal wprowadzają pewne rozróżnienia, poprawiając sytuację prawną konsumentów.

Wady, którymi dotknięta może być rzecz sprzedana, dzieli się na dwa rodzaje: wady fizyczne oraz prawne. Te pierwsze polegają na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. Przykładowo sytuacja taka ma miejsce, gdy zakupiony przez nas towar nie ma właściwości, które powinna mieć rzecz tego rodzaju (np. czajnik elektryczny nie podgrzewa wody) lub o których istnieniu zapewniał sprzedawca (np. pralka miała zgodnie z zapewnienia posiadać 20 programów prania, a w rzeczywistości są 4), bądź też została wydana w stanie niezupełnym (np. sprzedany regał nie zawiera wszystkich półek). Wada prawna polega natomiast w uproszczeniu na tym, że sprzedana rzecz stanowi własność innej niż sprzedawca osoby.

Kupującemu przysługuje alternatywnie kilka rodzajów uprawnień w przypadku stwierdzenia wady kupionej rzeczy. Po pierwsze, może on złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy lub o obniżeniu ceny. Sprzedawca może jednak niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego, wymienić rzecz wadliwą na wolną od wad albo usunąć wadę. Wyboru sposobu działania dokonuje sprzedawca, jednakże gdy kupującym był konsument, wówczas może on żądać, aby sprzedawca zdecydował się na ten sposób, który preferuje konsument, chyba że jest to niemożliwe lub wymagałoby nadmiernych kosztów w stosunku do sposobu wybranego przez sprzedawcę. Gdy sprzedawca usunie wadę, wówczas do odstąpienia od umowy lub obniżenia ceny nie dojdzie. Sprzedawca nie ma jednak takiej możliwości, gdy rzecz była już wcześniej wymieniana lub naprawiana.

Należy również pamiętać, że odstąpienie od umowy jest wyłączone, gdy wada jest nieistotna. Istotność wady jest więc bardzo ważnym kryterium, wpływającym na zakres uprawnień kupującego. Pojęcie to nie jest przy tym definiowane w przepisach. Można wskazać na pewne kryteria dla dokonania oceny w tym zakresie i tak o istotności wady będzie świadczyć sytuacja, w której wyłącza ona normalne korzystanie z rzeczy tego rodzaju, kupiony towar zasadniczo odbiega funkcjonalnością lub estetyką od rzeczy wolnej od wad czy też wada znacznie obniża jej wartość. Przykładem wady nieistotnej może być niewielkie obicie z tyłu regału na książki. Istotność wady ma też w pewnej mierze charakter subiektywny i w zależności od konkretnej sytuacji dana wada może być istotna lub nieistotna.

Powracając do uprawnień kupującego – w przypadku stwierdzenia wady, może on również żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo usunięcia wady. Sprzedawca powinien to uczynić w rozsądnym czasie oraz bez nadmiernych niedogodności dla kupującego. Sprzedawca może odmówić, gdy doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wskazany przez kupującego, jest niemożliwe lub wywoływałoby nadmierne koszty w stosunku do drugiego ze sposobów. Kupujący może wówczas wskazać drugi ze sposobów lub skorzystać z opisanych już wcześniej uprawnień do obniżenia ceny lub odstąpienia od umowy.

Sprzedawca odpowiedzialny jest za wady fizyczne, które istniały w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego – czyli z zasady w chwili wydania mu rzeczy. Warto zauważyć, że jeżeli kupującym jest konsument, stosuje się domniemanie, że jeżeli wada fizyczna została stwierdzona przed upływem roku od dnia wydania rzeczy, to istniała ona również w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego. Oznacza to, że konsument znajduje się w korzystniejszej dowodowo sytuacji. Czasowym ograniczeniem uprawnień z rękojmi dla rzeczy ruchomych, w przypadku konsumentów, jest w zasadzie stwierdzenie wady przed upływem 2 lat od wydania rzeczy kupującemu. Warto również wiedzieć, że jeżeli konsument zażądał wymiany rzeczy, usunięcia wady albo złożył oświadczenie o obniżeniu ceny określając precyzyjnie kwotę, zaś sprzedawca nie ustosunkował się do tego żądania w terminie 14 dni, wówczas uważa się, że uznał je za uzasadnione.

adw. Artur Piwowarczyk