Witam po bardzo długiej przerwie i zapraszam do przeczytania nowego wpisu na blogu. Dzisiaj chciałbym opisać jeden nowy przepis, który znalazł się w Kodeksie cywilnym i wszedł w życie 19 września 2021 r.
Mowa o dodanym art. 4462, w którym przewidziana została możliwość uzyskania zadośćuczynienia dla członków rodziny osoby, która doznała ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, w następstwie czego nie jest możliwe nawiązanie lub kontynuowanie więzi rodzinnej. Dodanie tego przepisu jest kolejnym etapem ewolucji prawa cywilnego w zakresie ochrony najbliższych członków rodziny. Warto bowiem wskazać, że wcześniejszą nowelizacją, było wprowadzenie z dniem 3 sierpnia 2008 r. przepisu[1], który pozwalał na uzyskanie zadośćuczynienia przez członków rodziny osoby, która zmarła wskutek wywołanego uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. We wcześniejszym stanie prawnym taka możliwość była dyskusyjna, co budowało poczucie niesprawiedliwości. Obecnie nie ulega już wątpliwości, że np. małżonek czy dzieci osoby, która zginęła w wypadku samochodowym spowodowanym przez inną osobę, mogą domagać się zadośćuczynienia. Oczywistym wydaje się przecież, że osoby te – wskutek takiego zdarzenia – cierpią i doznają konkretnej krzywdy, która powinna zostać choć w pewnym stopniu zrekompensowana.
Wracając do najnowszego przepisu art. 4462 Kodeksu cywilnego, obecnie możliwość uzyskania zadośćuczynienia istnieje nie tylko w sytuacji śmierci osoby bliskiej, ale również wówczas, gdy po wypadku nie ma np. z taką osobą kontaktu (pozostaje w śpiączce, wieloletnim stanie wegetatywnym). Taki stan osoby bliskiej uniemożliwia budowanie i pielęgnowanie więzi rodzinnych w dotychczasowej formie oraz bez wątpienia rodzi poczucie krzywdy. Zakres stosowania przepisu jest oczywiście znacznie szerszy niż tylko wypadki drogowe. Mogą to być również rozmaite błędy medyczne czy przestępstwa.
Wprowadzoną zmianę należy więc bez wątpienia ocenić jako pozytywną. Ustawodawca zdecydował się przesądzić w ustawie o ochronie dobra prawnego w postaci więzi rodzinnej, którą naruszać może nie tylko śmierć. Jednocześnie przecięte zostały wątpliwości, które pojawiły się w tym zakresie w orzecznictwie[2].
Na koniec warto zaznaczyć, że nowy przepis znajduje zastosowanie także do wszelkich zdarzeń, które miały miejsce przed jego wejściem w życie, co wynika z przepisów przejściowych nowelizacji.
adw. Artur Piwowarczyk
[1] art. 446 § 4 k.c.
[2] Mowa przede wszystkim o uchwale Sądu Najwyższego z dnia 22.10.2019 r., sygn. I NSNZP 2/19.