Dzisiaj zapraszam do przeczytania wpisu na temat jednej z umów dotyczących spadku. Z zasady, zawieranie umów o spadek po osobie żyjącej skutkuje ich nieważnością. Warto wiedzieć jednak o pewnym wyjątku.

Dopuszczalna prawnie jest umowa, zawarta pomiędzy spadkobiercą ustawowym a przyszłym spadkodawcą, na podstawie której następuje zrzeczenie się dziedziczenia. Z tego postanowienia wynika, że umową objąć można wyłącznie dziedziczenie ustawowe. Skuteczne zawarcie takiej umowy wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Jakie są skutki takiej umowy? Zrzekający się dziedziczenia oraz wszyscy jego zstępni, zostają wyłączeni od dziedziczenia tak, jakby nie dożyli otwarcia spadku. Warto jeszcze raz zauważyć, że z zasady – czyli jeżeli umowa nie będzie tego odmiennie regulowała – zrzeczenie się dziedziczenia rozciąga się na wszystkich zstępnych zrzekającego się.

Nasuwa się oczywiste pytanie – w jakim celu zawrzeć taką umowę? Opiszę tutaj dwa przypadki, w których może być to przydatne. Po pierwsze, gdy spadkobierca ustawowy już za życia otrzymał od przyszłego spadkodawcy istotny udział w potencjalnym spadku, np. poprzez darowizny. Z tego względu, uzgodnili oni, że nie będzie uczestniczył w dziedziczeniu, tak aby pozostali spadkobiercy ustawowi także otrzymali słuszną część poprzez spadkobranie. Druga sytuacja, w której może być to przydatne, to sytuacja, w której spadkodawca chciałby przekazać spadek nie swojemu dziecku, ale wnukowi. Syn potencjalnego spadkodawcy nie ma nic przeciwko temu, więc zgadza się na zawarcie umowy (oczywiście przewiduje ona wyraźnie, że tylko zrzekający się będzie wyłączony od dziedziczenia). Gdyby konieczne było sporządzenie testamentu, istnieje ryzyko, że syn będzie chciał zakwestionować w przyszłości testament albo dochodzić należnego mu zachowku. Wobec zawarcia umowy, ryzyka te nie zaistnieją, co może być komfortowe dla przyszłego spadkodawcy.

Warto pamiętać, że do zawarcia tego rodzaju umowy potrzebna jest zgodna wola obu stron, a więc na spadkobiercy ustawowym nie można wymusić jej zawarcia lub żądać tego przed sądem. Trzeba wziąć również pod uwagę, że uchylenie się od skutków takiej umowy może nastąpić poprzez zawarcie nowej umowy między zrzekającym się a tym, po kim dziedziczenia się zrzeczono. Taka umowa również musi być zawarta w formie aktu notarialnego.

adw. Artur Piwowarczyk

Podstawa prawna: art. 1048-1050 KCrze