Pomimo pierwszego możliwego skojarzenia, dzisiejszy wpis nie jest poświęcony związkom zawodowym ani kształtowaniu relacji między ludźmi, ale sytuacji, w której kilka osób solidarnie odpowiada za zobowiązanie. Co to znaczy i kiedy ma to miejsce?
Solidarność dłużników polega na tym, że są oni zobowiązani w taki sposób, że wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia w całości od wszystkich tych osób łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna. Dla wierzyciela jest to więc sytuacja komfortowa. Może on na przykład żądać zapłaty sumy pieniężnej w całości od wybranego przez siebie dłużnika (np. tego, który dysponuje aktualnie majątkiem). Równie dobrze może on jednak dochodzić zapłaty od każdego z dłużników lub nawet tylko od wybranych dłużników. Przy zobowiązaniu solidarnym wierzyciel nie musi uzyskiwać poszczególnych części od każdej z osób, ale może całość świadczenia otrzymać od jednej z nich i cieszyć się realizacją zobowiązania.
Dłużnik solidarny nie może więc ograniczyć się do spełnienia części świadczenia, która przypada na niego, ale musi – na żądanie wierzyciela – spełnić je w całości, na przykład „wykładając” całą sumę za pozostałych dłużników. Nie ma on możliwości bronienia się przed taką sytuacją. Po spełnieniu świadczenia, inni dłużnicy muszą się z nim oczywiście rozliczyć (ma on tzw. prawo regresu), ale jest to już kwestia pozostająca poza wierzycielem. Jeżeli z szczególnych relacji między dłużnikami nie wynika nic innego, ten kto spełnił świadczenie może żądać zwrotu w częściach równych od pozostałych osób.
„Istotę solidarności oddaje więc zawołanie muszkieterów: jeden za wszystkich, wszyscy za jednego.”
Solidarność dłużników trwa do momentu pełnej realizacji zobowiązania – niezależnie od tego czy na spełnienie świadczenia złożą się wszyscy, kilku dłużników czy nawet spełni je jeden z dłużników w całości. Spełnienie świadczenia przez jednego z nich, zwalnia wszystkich pozostałych. Istotę solidarności oddaje więc zawołanie muszkieterów: jeden za wszystkich, wszyscy za jednego.
Dłużnicy są zobowiązani solidarnie, jeżeli wynika to z konkretnego przepisu lub z samej czynności prawnej. Ta druga sytuacja ma miejsce na przykład wtedy, kiedy w treści umowy strony tak ukształtują odpowiedzialność dłużników. Przepisy wprowadzające solidarność dłużników, znajdują się natomiast w różnych częściach Kodeksu cywilnego, a nawet w innych aktach prawnych. Oto kilka przykładów. Jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym (np. wandale porysowali lakier na czyimś samochodzie), wówczas ich odpowiedzialność jest solidarna. Inna sytuacja, to solidarna odpowiedzialność najemcy i wszystkich osób pełnoletnich zamieszkujących z nim w lokalu mieszkalnym, za zapłatę czynszu oraz innych należnych opłat. Solidarność dłużników ma miejsce również wówczas, gdy kilka osób zaciągnęło zobowiązanie dotyczące ich wspólnego mienia – na przykład oddają wspólnie samochód objęty współwłasnością do naprawy i są wówczas solidarnie zobowiązani do zapłaty mechanikowi.
W przypadku solidarności dłużników, korzystnie jest być wierzycielem, zaś będąc po drugiej stronie, trzeba liczyć się z tym, że będziemy musieli sami spełnić całe świadczenie i dopiero później domagać się odpowiedniego zwrotu od współdłużników.
adw. Artur Piwowarczyk
Podstawa prawna: art. 366 i n. k.c.